Η «Ελληνική Παραγωγή – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη» είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που ασχολείται αποκλειστικά με τα ζητήματα της εγχώριας βιομηχανίας.
Το περιοδικό «Μετάδοση Ισχύος» επικοινώνησε με το γενικό διευθυντή του Συμβουλίου κ. Κώστα Θέο, ο οποίος κατέθεσε τις προτάσεις του για την ενίσχυση και ανάπτυξη του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, παρουσίασε την κατάσταση που επικρατεί στις μεταποιητικές επιχειρήσεις και αναφέρθηκε στην σημασία των τεχνολογιών αιχμής και στην πρωτοβουλία της έκθεσης Industry.tec.
– Ποιος είναι σήμερα ρόλος και η αποστολή της «Ελληνική Παραγωγή – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη»;
– Παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες αλλάζουν διαρκώς και απαιτούν συνεχή προσαρμογή, παραμένουμε πιστοί στην αρχική μας αποστολή η οποία εκφράζεται σε δύο βασικούς και αλληλένδετους στόχους:
Πρώτον, να συμβάλουμε στην πλήρη και πραγματική συνειδητοποίηση εκ μέρους όλων της σημασίας της μεταποιητικής βιομηχανίας για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, για την απασχόληση, την ευημερία και τη κοινωνική συνοχή.
Δεύτερον και λογικό επακόλουθο του πρώτου, να συμβάλουμε στη δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, με πολιτικές που προάγουν την ανταγωνιστικότητα της μεταποίησης και αίρουν εμπόδια που αντιμετωπίζει. Η εγχώρια μεταποιητική βιομηχανία αποτελεί την παραγνωρισμένη ήρεμη δύναμη της οικονομίας μας, με αποτύπωμα σημαντικά μεγαλύτερο από αυτό που ευρέως νομίζει η κοινή γνώμη ή και οι διαμορφωτές πολιτικών. Όσο περισσότερο συνειδητοποιήσουμε τη σημασία της, τόσο θα διευκολυνθεί και η αντιμετώπιση των προβλημάτων της.
– Ποιοι είναι οι στόχοι που έχετε θέσει σχετικά με την αναβάθμιση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας;
– Αν υπάρχει κάτι στο οποίο η οικονομία της χώρας μας διαφέρει ριζικά και υστερεί, είναι η αδύναμη παρουσία της βιομηχανίας και οι πολύ χαμηλές εξαγωγικές επιδόσεις της χώρας. Από εκεί πηγάζουν και άλλα προβλήματα της οικονομίας μας. Εκεί οφείλεται η υστέρηση στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, στην παραγωγικότητα της εργασίας, στην απασχόληση με ποιοτικές θέσεις εργασίας, στις αμοιβές των εργαζομένων, στις δαπάνες έρευνας & ανάπτυξης, στα επίπεδα υιοθέτησης των νέων τεχνολογιών και της ανάπτυξης της καινοτομίας κ.ο.κ. Αυτή είναι λοιπόν η βασική και χρόνια –για πολλές δεκαετίες– διαρθρωτική αδυναμία της οικονομίας που πρέπει να διορθωθεί.
Κατά συνέπεια, αν θέλουμε ευημερία, βελτίωση των εισοδημάτων, προοπτικές για τους νέους και ποιοτική απασχόληση, χρειαζόμαστε μια οικονομία παραγωγική, εξωστρεφή και διεθνώς ανταγωνιστική. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με σημαντική ενίσχυση του πυλώνα της εξωστρεφούς μεταποιητικής βιομηχανίας, στο πλαίσιο ενός πιο ισορροπημένου μοντέλου ανάπτυξης.
Όπως και εμείς εξαρχής προτείναμε, η Εθνική Στρατηγική για τη Βιομηχανία έχει θέσει ως επίσημο στόχο την αύξηση της συμμετοχής της μεταποίησης στο ΑΕΠ στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, στο 15% από 9% που είναι σήμερα. Ο ποσοτικός στόχος είναι σωστός, πρέπει όμως να υπηρετείται με συνέπεια και συνέχεια από ανάλογες πολιτικές.
– Ποιες εκτιμάτε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για τις μεταποιητικές επιχειρήσεις της χώρας μας; Τι πιστεύετε ότι απαιτείται για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητά τους;
– Οι προκλήσεις είναι πολλαπλές και αλληλένδετες. Καταρχήν, υπάρχουν βασικά στοιχεία επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τα οποία αφετηρία και σημείο αναφοράς της δικής μας προσέγγισης είναι το τι ισχύει κατά κανόνα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για τις εκεί επιχειρήσεις, τις οποίες καλείται να ανταγωνιστεί η εγχώρια βιομηχανία.
Με τη συνδρομή και του ΙΟΒΕ –με το οποίο συνεργαζόμαστε σταθερά για όλα τα θέματα τεκμηρίωσης και ανάλυσης– έχουμε καταγράψει βασικά σημεία που αποτελούν εμπόδια ανταγωνιστικότητας για την ελληνική βιομηχανία σε σχέση με τα κατά κανόνα ισχύοντα στην Ευρώπη.
Τα σημεία αυτά είναι τα εξής: κόστος ενέργειας, μη μισθολογικό κόστος, διασύνδεση παιδείας και ερευνητικής κοινότητας με βιομηχανία, φορολογική μεταχείριση των επενδύσεων (αποσβέσεις), θέματα ανθρώπινου δυναμικού, ευελιξίας και σύγχρονων εργασιακών σχέσεων, δυνατότητες και όροι χρηματοδότησης, γραφειοκρατία, αδειοδοτήσεις και χωροθέτηση.
Στα πάγια αυτά εμπόδια, και πέραν των πολλαπλών κρίσεων που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η εγχώρια βιομηχανία, όπως πρόσφατα την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, υπάρχουν νέες σημαντικές προκλήσεις, όπως αυτές του ψηφιακού και πράσινου μετασχηματισμού. Είναι σαφές πως οι εν λόγω προκλήσεις μετασχηματισμού αποτελούν όρους επιβίωσης των επιχειρήσεων στον σημερινό και αυριανό κόσμο.
Για το σύνολο αυτών των προκλήσεων απαιτούνται συγκεκριμένες πολιτικές, στο πλαίσιο ενός σχεδίου δράσης για τη βιομηχανία που θα αξιοποιεί πλήρως όλα τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, ειδικά για την ενίσχυση των μεγάλων επενδύσεων που απαιτούνται.
Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα οξύ πρόβλημα εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού, πρόβλημα το οποίο ανάγεται σε διάφορους παράγοντες, όπως είναι η έλλειψη ειδικοτήτων, τα αντικίνητρα κλπ., αλλά και σε μια ευρέως διαδεδομένη αλλά παρωχημένη εικόνα για το τι εστί βιομηχανία σήμερα.
Πολιτεία και επιχειρήσεις πρέπει να συνεργαστούν με στοχευμένα προγράμματα εκπαίδευσης σε κρίσιμες ειδικότητες αλλά και γενικότερα, για την αλλαγή της αντίληψης όσον αφορά τη σύγχρονη βιομηχανία και τις προοπτικές καριέρας που αυτή προσφέρει.
– Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας της περιλαμβάνει δύο κυρίαρχες τάσεις: τον επαναπατρισμό (reshoring) βιομηχανικών δραστηριοτήτων και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας. Ποιες είναι οι ευκαιρίες και οι δυνατότητες για την ελληνική βιομηχανία;
– Δεν είναι μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά όλα τα μεγάλα πολιτικοοικονομικά μπλοκ που τα τελευταία χρόνια έχουν στρέψει την προσοχή τους στη βιομηχανία. Και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, που δεν είναι υπερβολή να πει κανείς πως η βιομηχανία έχει πλέον αναχθεί σε βασικό σημείο του γεωπολιτικού ανταγωνισμού διεθνώς.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι συνειδητοποιούν τη σημασία της βιομηχανίας για τη διατήρηση της αυτονομίας και της οικονομικής ισχύος, αλλά και για τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής.
Αναμένεται λοιπόν στην επερχόμενη νέα περίοδο του Ευρωκοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να υπάρχει μεγάλη έμφαση σε θέματα ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας, με την υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών και εργαλείων, περιλαμβανομένων ίσως και νέων χρηματοδοτικών εργαλείων.
Η χώρα μας πρέπει να είναι παρούσα σε αυτές τις διεργασίες και να αξιοποιήσει πλήρως τα ευρωπαϊκά εργαλεία, προς όφελος της εγχώριας μεταποίησης. Και φυσικά, απαιτείται και στη χώρα μας ανάλογη ευαισθησία σε θέματα βιομηχανίας, καθώς μάλιστα οφείλουμε να καλύψουμε την υστέρηση πολλών ετών, ως προϋπόθεση της συμμετοχής μας στην κοινότητα των πιο προηγμένων οικονομιών.
– Ποιες είναι οι κυρίαρχες τάσεις και προοπτικές που προκύπτουν;
– Παρά τις πολλαπλές κρίσεις και μέσα από αυτές, η εγχώρια μεταποίηση επέδειξε ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα. Παρά την απουσία στοχευμένου και αποτελεσματικού πλαισίου στήριξης των προσπαθειών της, κατάφερε να αναδιαρθρωθεί σημαντικά, να γίνει πιο ανταγωνιστική και εξωστρεφής και να παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάκαμψη της οικονομίας, στη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και στην αύξηση των εισοδημάτων.
Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη για την οποία συνεργαστήκαμε με το Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών:
- Η συμμετοχή της μεταποίησης στο ΑΕΠ αυξήθηκε σε 9,1% το 2022, επιτυγχάνοντας το υψηλότερο επίπεδο από το 2008.
- Η συμμετοχή στην απασχόληση έφτασε στο 10,0% το 2022, από 9,6% το 2019 και 8,9% το 2014.
- Η αξία των εξαγωγών μεταποιητικών προϊόντων (εκτός πετρελαιοειδών) αυξήθηκε σε 29,1 δισεκ. ευρώ το 2022, από 19,2 δισεκ. ευρώ το 2019 και 11,7 δισεκ. ευρώ το 2009, κατέχοντας τα τελευταία χρόνια την πρωτιά στις εισπράξεις του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών, με 28,9%, μπροστά από τις μεταφορές (23,2%) και τις ταξιδιωτικές εισπράξεις (17,5%).
Ωστόσο, πάρα τη μεγάλη πρόοδο, η Ελλάδα συνεχίζει να υστερεί σημαντικά και παραμένει πολύ χαμηλά συγκρινόμενη τόσο με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όσο και με χώρες με παρόμοιο πληθυσμό.
Όμως οι πρόσφατες επιδόσεις της μεταποίησης αποδεικνύουν πως υπάρχει σημαντική ευκαιρία περαιτέρω προόδου. Στοιχειώδης μέριμνα για βασικά ζητήματα θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ καλύτερες επιδόσεις και προοπτικές για τη βιομηχανία, προς όφελος της ανάπτυξης και της απασχόλησης.
– Κατά πόσο αξιοποιούν οι βιομηχανικές επιχειρήσεις της χώρας μας τις σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής και αυτοματισμού; Πόσο κοντά ή μακριά βρίσκονται κατά την εκτίμησή σας όσον αφορά την αξιοποίηση των τεχνολογιών της τεχνητής νοημοσύνης;
– Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων –με την εισαγωγή έξυπνων και ψηφιακών τεχνολογιών, περιλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, στην παραγωγική διαδικασία και διοίκηση– δεν είναι μόδα· είναι προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Και είναι ανάγκη που γίνεται ακόμα πιο επιτακτική, λόγω της δυσκολίας εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού.
Η συντριπτική πλειοψηφία των μεταποιητικών επιχειρήσεων αντιλαμβάνεται πλήρως τη σημασία της πρόκλησης. Ωστόσο στη χώρα υπάρχουν εγγενή προβλήματα κλίμακας, μεγέθους αγοράς, αλλά και ευρύτερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Δεν υπάρχουν πολλά πυκνά οικοσυστήματα επιχειρήσεων ή καθετοποιημένων αλυσίδων αξίας όπου να συντελείται ένα κύμα μετασχηματισμού που να «παρασύρει» και να διευκολύνει την προσαρμογή και μετεξέλιξη όλων των επιχειρήσεων. Δεν υπάρχουν εξελιγμένοι μηχανισμοί υποστήριξης, ούτε ανεπτυγμένη αγορά εξωτερικών υπηρεσιών υποβοήθησης, ούτε εγγύτητα ερευνητικών κέντρων, πανεπιστημίων και κρατικών δομών υποστήριξης.
Παρά το ότι ο μετασχηματισμός συνιστά μια δυσχερέστερη πρόκληση για την ελληνική βιομηχανία, υπάρχει ήδη μια καλή βάση εκκίνησης και είναι βέβαιο πως υπάρχει η ικανότητα και διάθεση προσαρμογής. Πάνω από όλα, η εγχώρια μεταποίηση απέδειξε πως διαθέτει ανθρώπινο κεφάλαιο που γνωρίζει να αντιμετωπίζει τις μεγάλες προκλήσεις.
Είναι προφανές πως, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η πολιτεία οφείλει να ενθαρρύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό με κατάλληλα κίνητρα και μηχανισμούς υποστήριξης.
– Το Φεβρουάριο η εταιρεία Τεχνοεκδοτική / T-Press διοργανώνει τη 2η έκθεση Industry.tec για το βιομηχανικό εξοπλισμό και το smart manufacturing. Πόσο σημαντική είναι η συγκεκριμένη έκθεση για την ανάπτυξη του βιομηχανικού κλάδου; Ποιες είναι οι δικές σας προσδοκίες;
– Οι εκθέσεις αυτού του είδους είναι εξαιρετικά σημαντικές για τους επαγγελματίες και τα στελέχη της βιομηχανίας, καθώς επιτρέπουν την εξοικείωση με τις πιο σύγχρονες τάσεις και τεχνολογικές εξελίξεις. Παράλληλα αποτελούν ευκαιρία για λήψη συγκεκριμένων απαντήσεων για κάθε διαφορετική περίσταση και περίπτωση, καθώς και για σύναψη συνεργασιών που πάνε τις επιχειρήσεις μπροστά και τις καθιστούν πιο ανθεκτικές και ανταγωνιστικές.
Ευχόμαστε κάθε επιτυχία στην έκθεση, και κυρίως να αποτελέσει τροφή για σκέψη και αφορμή έμπνευσης, πρωτοβουλιών και επενδύσεων για την κάθε επιχείρηση που θα συμμετέχει σε αυτήν.
